بررسی موضوع قمار در ایران نیازمند نگاهی چند وجهی است، این مقاله تلاش داره تا حد ممکن دیدگاهی تخصصی نسبت به تحولات پیرامون قماربازی در این کشور ارائه دهد.
مصوبه تازه ای در مجلس شورای اسلامی ایران مجازات قماربازی، فراهم کردن زمینه قمار و نیز گردانندگان قمارخانه یا همان کازینو را تصویب و اعلام کرد، این طرح را می توان ادامه ای بر گام های پیشین مانند صدور بخشنامه ممنوعیت شرط بندی ورزشی توسط دادستانی کل کشور دانست. اگرچه پس از انقلاب اسلامی در ایران قمار همواره در جمهوری اسلامی با ممنوعیت مواجه بوده، با اینحال تصویب مجازات قماربازان و گردانندگان قمارخانه آغازی بر انسجام قوانین محسوب می گردد. این تحولات بهانه ای شد برای بررسی عمیق تر مساله قمار در ایران.
مصوبه مجلس شورای اسلامی درباره مجازات قمار
طبق آنچه امروز به تاریخ ۲۷ مرداد سال ۱۴۰۱ خورشیدی در مجلس به تصویر رسید؛
- هر شخص به هر نحوی در فضای حقیقی یا مجازی قمار کند، علاوه بر ضبط اموال حاصل از قمار به نفع دولت، به اندازه ۱ تا ۳ برابر اموال حاصل از جرم جریمه می‌شود.
- افرادی هم که در فضای مجازی یا حقیقی شرط‌بندی دایر کنند به حبس درجه ۵ یا ۶ محکوم می‌شوند.
- دایرکنندگان مراکز شرط‌بندی برای بار نخست ۶ ماه تا ۲ سال و درصورت تکرار ۲ تا ۵ سال از دریافت خدماتی مثل داشتن کارت بانکی، دسته چک، سیم‌کارت، پایانه فروشگاهی و درگاه پرداخت الکترونیکی محروم می‌شوند.
پدیده قمار در ایران؛ جمهوری اسلامی، پهلوی و ترامپ!
پیشتر در مجله لیلاج طی نوشته های منتشر شده به جوانب گوناگون تنیدگی قمار و فرهنگ عمومی جامعه ایران (و سایر کشورها) پرداخته ایم. آنگونه که از آثار فرهنگی و هنری می توان دریافت، قماربازی به عنوان یک پدیده اجتماعی در دنیای سرگرمی عاملی تاثیرگذار بوده که نقش مهمی در شکل گیری فرهنگ عامه ایفا نموده است.
تاریخچه قمار اگرچه مختص به جامعه ایران نیست، با اینحال وجود شواهد کهن در تاریخ این سرزمین بر اهمیت شناخت و برخورد متناسب به شکل آگاهانه به دور از تابوسازی با این مساله را می افزاید.
نقش و اهمیت قمار در جامعه ایران و جهان
همچنین لازم به اشاره است که تا پیش از وقوع انقلاب اسلامی سال ۵۷ کسب و کار قمارخانه در ایران رواج داشته و حتی در میان سران رده بالای کشور از جمله خانواده پادشاهی پهلوی امری مرسوم و رایج بوده است. امروزه نیز بسیاری از چهره های مشهور و یا حتی سیاستمداران به قماربازی یا گردانندن کسب و کار قمارخانه می پردازند که به عنوان یکی از نمونه های شناخته شده آن می توان به دونالد ترامپ رئیس جمهوری پیشین آمریکا اشاره کرد که در زمینه کسب و کار کازینو شهرت چهره ای شناخته شده می باشد.
مخالفین پادشاهی ایران پیش از انقلاب و جمهوری اسلامی پس از آن عموما بر مبنای مذهب اسلام پرداختن به قمار را عملی زشت و ناپسند می شمارد، چنانچه رسانه های حکومتی آن محمد رضا شاه پهلوی و خانواده اش را به همین دلیل نکوهش می کنند. البته این موضوع تنها به موارد داخلی منتهی نمی گردد، یکی از معروف ترین مواردی که این رویه برای افراد غیر ایرانی نیز صورت پذیرفته سخنرانی قاسم سلیمانی است که خطاب به رئیس جمهوری آمریکا وی را «ترامپ قمارباز» مورد خطاب قرار داد. اگرچه نکته ظریف و متناقض در مقابل تمام این موارد مساله پولشویی جمهوری اسلامی از طریق کازینو است که بارها در رسانه های گوناگون مورد توجه قرار گرفته است.
اگرچه، دونالد ترامپ تنها شخصیتی نبود که به دلیل ارتباطش با قمار مورد توجه قرار گرفته چراکه پیشتر پس آنکه صحبت های شلدون ادلسون جنجال برانگیز گردید، کازینوهای وی مورد حملات هکرهای ایران قرار گرفت… البته خبر مرگ شلدون ادلسون و انتقال دارایی های وی به وارث او یعنی همسرش میریام اورچون پایانی بر این جریان بود.
نبض جامعه ایران در مواجه با پدیده قمار
اگرچه در ایران به دلیل ممنوعیت در قوانین امکان تحلیل بر مبنای تحقیق در زمینه قمار دور از انتظار بنظر می رسد، با اینحال می توان برخورد جامعه با این موضوع را به چند دیدگاه عمده تقسیم بندی کرد:
- مذهبی: این منظر عموما بر پایه پیروی از تعالیم مذهبی دین اسلام شکل گرفته است.
- سنتی: چنین دیدگاهی بر مبنای مساله تابوسازی و تابوگرایی شکل گرفته، از جمله این موارد می توان به نقد مجله لیلاج بر مصاحبه ضعیف تواناتک در باب قمار اشاره نمود.
- دیدگاه نفع گرایانه: دیدگاه منفعت طلبی مساله سود و یا زیان را مورد توجه قرار می دهد، بطوریکه در یک بیان ساده اعتیاد به قمار در یک کفه ترازو و زمینه کسب و کار در سمت دیگر ترازوی آن قرار می گیرد.
اکنون و در دنباله این مقاله به دیدگاه نفع گرایانه پرداخته خواهد شد، چراکه حلاجی نظریات دینی و سنتی مساله ای خارج از مقصد این نوشته می باشد.
نبض جامعه ایرانی در مواجه با پدیده قمار
تجربیات سالیان دراز در کشورهایی که با ممنوعیت قمار سعی در مقابله با آن داشته اند شاهدی بر ادامه این پدیده اجتماعی بصورت غیرقانونی می باشد. همچنین درباره موارد متاثر از غیرقانونی بودن قمار در کشورها مثال های بسیاری وجود دارد که از اخبار حوادث روزانه سراسر جهان منعکس می گردد، از جمله مواردی که پیشتر در مجله لیلاج بازتاب یافته است می توان به آندسته الگوهایی که موجب نقض قوانین حیوانات توسط قماربازان می گردد اشاره کرد به عنوان نمونه؛ خبر مربوط به جنجال دوپینگ سگ مسابقه با مت آمفتامین و کوکائین. در واقع آنچه غیرقانونی اعلام نمودن قمار موجب می شود، گسترش شبکه های غیرقانونی یا به اصطلاح زیرزمینی است که افزایش جرایم را به دنبال دارند.
در نقطه مقابل، حوزه کسب و کار کازینو در آندسته کشورهایی که قوانین آزادانه نسبت به قمار دارند برگ برنده ایست که گردش مالی هنگفت و فرصت های شغلی پایداری را برای افراد رقم زده است. طبیعتا قمار مانند هر پدیده فرهنگی گسترده ای می تواند جوانب مخربی داشته باشد و این پرسش را مطرح کند که راه حل متناسب برخورد با مساله قمار چیست؟ در این رابطه و بر اساس تجربیات حاصل شده در کشورها، توجه به فراهم نمودن شرایط الگوی بازی مسئولانه برنامه ای جامع برای کاهش مضرات و فرهنگ سازی در این زمینه می باشد.
